زخم بستر چیست و چگونه از ایجاد آن پیشگیری کنیم ؟
زخم های فشاری که به عنوان زخم بستر نیز شناخته میشوند، یک بیماری شایع در بین افرادی است که مدت طولانی را در رختخواب یا روی ویلچر میگذرانند. این آسیبهای پوستی و بافتی دردناک در صورت عدم درمان به موقع و موثر منجر به عوارض جدی برای سلامتی میشود. در این مقاله راهنمای جامعی برای درک، پیشگیری و درمان زخم بستر را به شما ارائه میدهیم.
زخم های فشاری چیست؟
زخم های فشاری یا همان زخم بستر که از نظر پزشکی به عنوان زخم های پوستی شناخته میشوند، آسیب هایی هستند که به پوست و بافت های زیرین وارد میگردند. این زخم ها در درجه اول به دلیل فشار زیاد روی قسمت های خاصی از بدن ایجاد میشوند.
اغلب، نواحی آسیب دیده آن‌هایی هستند که استخوان نزدیک به پوست است – مانند پشت یا دو طرف سر، استخوانهای شانه، ستون فقرات، مفاصل ران، پاشنه‌ها و پشت بازوها و پاها.
زخم بستر چهار مرحله رشد دارد، از تحریک خفیف پوست تا آسیب شدید بافتی که عضله یا استخوان را در معرض دید قرار میدهد.
مرحله 1: تحریک پوست
زخم های فشاری در مرحله اولیه باعث قرمزی و تحریک پوست میشوند.
مرحله 2: زخم سطحی
با ادامه فشار، پوست باز میشود و زخم کم عمقی ایجاد میشود.
مرحله 3: زخم عمیق
زخم به عمق پوست و بافت گسترش می یابد و آسیب قابل توجهی ایجاد میکند.
مرحله 4: زخم شدید
در مرحله آخر، زخم به قدری عمیق است که ماهیچه یا استخوان قابل مشاهده است. این جدی ترین مرحله زخم فشاری است و نیاز به مراقبت فوری پزشکی و معاینه توسط متخصص درمان زخم دارد.
علل ایجاد زخم فشاری و زخم بستر
عوامل متعددی در ایجاد زخم های فشاری نقش دارند. این شامل:
- فشار ثابت
فشار مداوم بر روی نواحی خاصی از پوست، به ویژه در بیماران بستری، منجر به کاهش گردش خون در بافت های پوست و در نتیجه ایجاد زخم بستر میشود. - نیروهای مکانیکی
اصطکاک بین پوست و سطوح تخت باعث آسیب پوست میشود. انتقال نادرست بیمار و تحریک مکانیکی نیز میتواند به ایجاد زخم بستر کمک کند. - تغییرات در چگالی فشار
تغییر در تراکم فشار روی پوست جریان خون را مختل میکند، به پوست آسیب میرساند و منجر به ایجاد زخم های فشاری میشود. - عوامل مرتبط با بیماری
برخی بیماریها مانند دیابت، اختلال حرکتی (شایع در افراد مسن یا کسانی که از فلج رنج میبرند) و شرایطی که احساس درد را تغییر میدهند (مانند بیماری‌های عصبی) میتوانند خطر ایجاد زخم‌های فشاری را افزایش دهند. ( کاربرد عسل در درمان زخم پای دیابتی ) - تغذیه ناکافی
تغذیه ناکافی یا ضعیف منجر به ضعیف شدن ماهیچه ها و بدتر شدن وضعیت پوست شده و فرد را بیشتر مستعد ابتلا به زخم بستر میکند. ( نکاتی درباره تغذیه مناسب ) - فرآیندهای التهابی
التهاب یا عفونت های پوستی میتواند آسیب های پوستی را تشدید کند و منجر به ایجاد زخم های فشاری شود. - عدم مراقبت مناسب
عدم مراقبت منظم و بهداشت مناسب برای بیماران بستری میتواند به ایجاد زخم بستر کمک کند.
پیشگیری از زخم فشاری بسیار مهم است. اقدامات پیشگیرانه کلیدی شامل:
- تغییر مرتب وضعیت بدن
- استفاده از وسایل و کوسن های حمایتی
- حفظ رژیم غذایی سالم
- مراقبت از پوست
- انجام تمرینات بدنی و مراقبت مناسب از وسایل پزشکی مانند محافظ فشار هوا (بالون) است.
علائم زخم فشاری و زخم بستر
قبل از شروع درمان زخم بستر، شناخت علائم هشداردهنده بسیار مهم است. این علائم عبارتند از:
تغییرات غیرمعمول در رنگ یا بافت پوست
تورم
ترشح چرک از زخم
نواحی از پوست که در لمس گرمتر یا خنک تر احساس میشوند
نواحی حساس به لمس
این علائم نیاز به مراقبت جدی پزشکی و درمان مناسب دارند.
مناطق آسیب پذیر به زخم های فشاری و زخم بستر
همانطور که قبلا ذکر شد، زخم های فشاری معمولا در مناطقی ایجاد میشوند که پوست قسمت های استخوانی بدن را میپوشاند. در بیماران بستری، محلهای رایج زخم فشاری شامل پشت یا کناره های سر، استخوانهای شانه، مفاصل لگن، پایه ستون فقرات، زانوها، پاشنه‌ها و قوسهای پا هستند.
برای افرادی که از ویلچر استفاده میکنند، زخم های فشاری اغلب به دلیل فشار و اصطکاک طولانی مدت بین پوست و سطح ویلچر ایجاد میشوند. نواحی متداول درگیر شامل دنبالچه یا باسن، شانه ها یا ستون فقرات، پشت بازوها و پاهایی هستند که روی ویلچر قرار میگیرند.
روش های مدرن درمان زخم های فشاری
درمان زخم فشاری و زخم بستر بسته به شدت زخم متفاوت است. این روش ها شامل استفاده از پانسمان، دارو، جراحی و غیره میباشد.
فناوری های نوآورانه ای نیز برای درمان زخم های فشاری ایجاد شده است. این روش ها شامل اوزون تراپی، درمان با اکسیژن هایپرباریک، لارو درمانی، وکیوم تراپی، روش PRP و دبریدمان زخم میباشد.
صرف نظر از روش درمانی انتخاب شده، تشخیص زودهنگام زخم فشاری کلید درمان موثر و پیشگیری از عوارض است. نظارت منظم بر وضعیت پوست بیمار و مراقبت های پزشکی فوری در مدیریت زخم های فشاری بسیار مهم است.
نقش تغذیه در مدیریت زخم های فشاری
تغذیه خوب نقش مهمی در پیشگیری و درمان زخم فشاری دارد. خوردن یک رژیم غذایی متعادل و غنی از پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی به تقویت بافت های پوست و افزایش مقاومت بدن در برابر آسیب های پوستی کمک میکند.
زخم های فشاری، اگرچه در بین بیماران بستری و استفاده کنندگان از ویلچر رایج است، اما به طور موثر از طریق تشخیص زودهنگام، مراقبت مناسب از پوست، حرکات منظم بدن و درمان مناسب درمان میشوند. با انجام این اقدامات، خطر ایجاد زخم های فشاری به میزان قابل توجهی کاهش می یابد و منجر به کیفیت زندگی بهتر برای افراد مبتلا میشود.